Đã Xem: 12

Zona thần kinh là gì?

Zona thần kinh (hay còn gọi là bệnh zona) là một bệnh lý nhiễm trùng do virus Varicella Zoster gây ra, là virus cùng nhóm với virus thủy đậu (chickenpox). Mặc dù bệnh thủy đậu đã khỏi, virus Varicella Zoster vẫn tồn tại trong cơ thể, và có thể tái phát dưới dạng bệnh zona sau nhiều năm, thường ở những người có hệ miễn dịch yếu hoặc người lớn tuổi.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh:

• Virus Varicella Zoster gây bệnh thủy đậu ở trẻ em và thanh thiếu niên. Sau khi người bệnh hồi phục, virus không bị loại bỏ hoàn toàn mà ẩn náu trong các tế bào thần kinh, đặc biệt là các hạch thần kinh gần cột sống.

• Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể tái hoạt động và di chuyển dọc theo các dây thần kinh, gây ra các triệu chứng đặc trưng của bệnh zona. Việc tái phát này có thể xảy ra do các yếu tố như căng thẳng, tuổi tác, chấn thương, hoặc các bệnh lý làm suy yếu miễn dịch (như HIV, ung thư, hoặc khi điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch).

Triệu chứng của bệnh zona:

Bệnh zona thường xảy ra ở một vùng cụ thể trên cơ thể, thường là một bên cơ thể (do virus di chuyển dọc theo một dây thần kinh). Dưới đây là các triệu chứng phổ biến của bệnh zona:

1. Đau rát (đau thần kinh): Cơn đau rát hoặc đau nhức thường là triệu chứng đầu tiên của bệnh zona, và có thể bắt đầu vài ngày trước khi các mụn nước xuất hiện. Đau này có thể rất dữ dội, giống như cảm giác bỏng hoặc kim châm, và chỉ xảy ra ở một bên cơ thể.

2. Phát ban và mụn nước: Sau vài ngày đau, các mụn nước đỏ sẽ xuất hiện trên da, thường xuất hiện theo dải hoặc vòng, và chỉ giới hạn ở một khu vực nhất định (một bên cơ thể). Những mụn nước này sẽ phát triển thành vết loét và sau đó đóng vảy.

3. Ngứa: Mụn nước có thể gây ngứa, nhưng cơn đau rát thường là dấu hiệu chính khiến người bệnh cảm thấy khó chịu hơn.

4. Sốt và mệt mỏi: Nhiều người bị sốt nhẹ, cảm giác mệt mỏi và đau đầu trong giai đoạn đầu của bệnh. Một số bệnh nhân có thể cảm thấy cơ thể yếu đi và giảm khả năng hoạt động.

5. Nhạy cảm với ánh sáng: Đau thần kinh có thể khiến người bệnh cảm thấy rất nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh, vì các dây thần kinh bị tổn thương.

Các yếu tố nguy cơ:

• Tuổi tác: Người lớn tuổi (trên 50) có nguy cơ bị zona cao hơn vì hệ miễn dịch của họ thường yếu hơn.

• Hệ miễn dịch yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu (do bệnh như HIV, ung thư, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch) có nguy cơ tái phát zona cao hơn.

• Căng thẳng: Căng thẳng thể chất hoặc tâm lý có thể kích hoạt sự tái hoạt động của virus trong cơ thể.

• Tiền sử bị thủy đậu: Người đã mắc thủy đậu trước đó có thể bị zona, vì virus Varicella Zoster sẽ ẩn trong cơ thể suốt đời.

Biến chứng:

Zona có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là đối với người cao tuổi và những người có sức khỏe yếu. Một số biến chứng có thể xảy ra gồm:

1. Đau thần kinh sau zona (Postherpetic Neuralgia): Đây là một biến chứng thường gặp, đặc biệt ở người lớn tuổi. Sau khi các mụn nước đã lành, một số bệnh nhân vẫn tiếp tục cảm thấy đau rát, nhức nhối kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Đau thần kinh này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Nhiễm trùng da: Mặc dù hiếm, nhưng vùng da bị zona có thể bị nhiễm khuẩn do vi khuẩn sau khi các mụn nước vỡ ra, gây ra viêm da hoặc áp xe.

3. Tổn thương mắt: Nếu zona ảnh hưởng đến vùng mắt (zona mắt), có thể gây tổn thương giác mạc và làm giảm thị lực. Trong trường hợp này, người bệnh cần điều trị sớm để tránh biến chứng nghiêm trọng như mù lòa.

4. Viêm phổi: Trường hợp bệnh nhân có sức khỏe yếu, zona có thể gây viêm phổi, đặc biệt là ở người lớn tuổi hoặc người có các bệnh lý nền.

5. Tổn thương thần kinh: Virus có thể gây tổn thương đến các dây thần kinh, gây ra các vấn đề về thính giác, vị giác, hoặc các triệu chứng thần kinh khác.

Chẩn đoán và điều trị:

1. Chẩn đoán: Bệnh zona có thể dễ dàng được chẩn đoán qua triệu chứng lâm sàng. Các bác sĩ sẽ dựa vào đặc điểm của phát ban và cơn đau để xác định bệnh. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu để xác nhận sự hiện diện của virus Varicella Zoster.

2. Điều trị:

   • Thuốc kháng virus: Việc sử dụng thuốc kháng virus như Acyclovir, Valacyclovir, hoặc Famciclovir có thể làm giảm thời gian bệnh, giảm mức độ nghiêm trọng và giảm nguy cơ biến chứng. Điều trị bằng thuốc kháng virus nên được bắt đầu càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong vòng 72 giờ sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

   • Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau và hạ sốt. Đối với đau dữ dội, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc thuốc gây tê tại chỗ.

   • Chăm sóc tại nhà: Người bệnh có thể làm dịu cơn ngứa và đau bằng cách chườm lạnh hoặc tắm nước ấm với bột yến mạch. Tránh gãi lên vùng da bị tổn thương để ngăn ngừa nhiễm trùng.

   • Vaccine phòng bệnh zona: Hiện nay, có vaccine Shingrix giúp giảm nguy cơ bị zona và các biến chứng liên quan, đặc biệt là ở người lớn tuổi.

Phòng ngừa:

• Vaccine phòng thủy đậu: Mặc dù vaccine này không bảo vệ tuyệt đối khỏi bệnh zona, nhưng việc tiêm vaccine thủy đậu giúp giảm khả năng nhiễm virus Varicella Zoster và do đó có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh zona trong tương lai.

• Vaccine phòng zona: Vaccine Shingrix được khuyến cáo cho người lớn từ 50 tuổi trở lên để ngăn ngừa bệnh zona và các biến chứng nghiêm trọng của nó.