Viêm lưỡi bản đồ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Đã Xem: 4
Viêm lưỡi bản đồ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Viêm lưỡi bản đồ (tên y học: Geographic tongue) là một tình trạng viêm lành tính của niêm mạc lưỡi, thường xuất hiện dưới dạng các mảng đỏ nhẵn, có viền trắng hoặc hơi vàng bao quanh, tạo thành hình dạng giống như bản đồ. Tình trạng này không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng có thể khiến người bệnh lo lắng do sự thay đổi bất thường về hình dạng và màu sắc của lưỡi. Viêm lưỡi bản đồ không phải là bệnh truyền nhiễm và không có nguy cơ tiến triển thành ung thư.
1. Nguyên nhân
Hiện nay, nguyên nhân chính xác của viêm lưỡi bản đồ vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng tình trạng này có thể liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
-
Yếu tố di truyền: Viêm lưỡi bản đồ có thể xuất hiện theo dạng gia đình, nghĩa là có tính di truyền. Những người có người thân từng mắc tình trạng này có nguy cơ cao hơn.
-
Rối loạn miễn dịch: Một số bằng chứng cho thấy đây có thể là biểu hiện của tình trạng rối loạn miễn dịch tại chỗ, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một số kích thích từ môi trường.
-
Thiếu hụt dinh dưỡng: Thiếu các vitamin nhóm B (đặc biệt là B12), sắt và kẽm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe niêm mạc miệng và lưỡi.
-
Yếu tố tâm lý và nội tiết: Căng thẳng tinh thần, lo âu, mất ngủ, thay đổi hormone trong cơ thể (ví dụ như trong thai kỳ, mãn kinh) có thể làm tình trạng trở nên rõ rệt hơn.
-
Dị ứng hoặc nhạy cảm với thức ăn: Một số thực phẩm như cà chua, dứa, phô mai, thực phẩm cay nóng hoặc có axit cao có thể kích thích lưỡi và làm triệu chứng xuất hiện hoặc nặng hơn.
-
Liên quan đến các bệnh lý khác: Một số người mắc bệnh vảy nến, tiểu đường, hoặc viêm khớp vẩy nến cũng có thể đồng thời bị viêm lưỡi bản đồ.
2. Triệu chứng
Triệu chứng đặc trưng nhất của viêm lưỡi bản đồ là sự xuất hiện của các vùng mất gai lưỡi tạm thời, tạo nên hình ảnh như bản đồ. Các đặc điểm cụ thể bao gồm:
-
Xuất hiện các mảng đỏ trên bề mặt lưỡi, thường có hình dạng bất thường.
-
Các mảng này có viền xung quanh màu trắng, vàng nhạt hoặc hơi xám, đôi khi gồ nhẹ lên.
-
Vị trí và hình dạng của các mảng thay đổi theo thời gian, có thể di chuyển từ ngày này sang ngày khác.
-
Một số người không có triệu chứng gì ngoài hình dạng bất thường của lưỡi.
-
Những người khác có thể cảm thấy rát, nóng hoặc châm chích, nhất là khi ăn thức ăn cay, mặn, chua hoặc nóng.
-
Tình trạng có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, và có thể tái phát định kỳ.
3. Chẩn đoán
Chẩn đoán viêm lưỡi bản đồ chủ yếu dựa trên thăm khám lâm sàng. Bác sĩ có thể nhận biết qua quan sát đặc điểm của các mảng trên bề mặt lưỡi. Các bước có thể bao gồm:
-
Khám tổng quát miệng và lưỡi để ghi nhận đặc điểm tổn thương.
-
Khai thác tiền sử bệnh lý, các yếu tố liên quan như stress, ăn uống, tiền sử gia đình.
-
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để loại trừ thiếu hụt vitamin (đặc biệt là B12, sắt, kẽm) hoặc để đánh giá các bệnh lý nền có thể liên quan (ví dụ: tiểu đường, bệnh tự miễn).
-
Sinh thiết chỉ được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ tổn thương ác tính hoặc không điển hình, nhưng hiếm khi cần thiết.
4. Điều trị
Viêm lưỡi bản đồ thường lành tính và không cần điều trị đặc hiệu nếu không có triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, nếu người bệnh cảm thấy rát hoặc đau, hoặc tình trạng kéo dài ảnh hưởng đến sinh hoạt, có thể áp dụng các biện pháp sau:
Điều trị y tế
-
Thuốc giảm đau tại chỗ: Sử dụng gel hoặc dung dịch có chứa lidocain hoặc các chất gây tê khác để làm dịu cảm giác rát.
-
Thuốc kháng viêm dạng bôi: Một số bác sĩ có thể kê thuốc chứa corticosteroid dạng gel bôi tại chỗ trong những trường hợp có viêm nhiều hoặc khó chịu kéo dài.
-
Thuốc kháng histamin: Dành cho các trường hợp nghi ngờ có liên quan đến dị ứng hoặc khi có ngứa, khó chịu kèm theo.
-
Bổ sung vitamin và khoáng chất: Nếu có xác định thiếu hụt (B12, sắt, kẽm), việc bổ sung sẽ giúp cải thiện tình trạng niêm mạc lưỡi.
Chăm sóc tại nhà
-
Tránh các thực phẩm gây kích ứng: thức ăn cay, nóng, mặn, chua, có tính axit cao hoặc đồ uống có cồn.
-
Duy trì vệ sinh răng miệng tốt: đánh răng nhẹ nhàng, dùng bàn chải mềm, không chải quá mạnh vào bề mặt lưỡi.
-
Uống đủ nước và ăn uống điều độ để tránh khô miệng và thiếu hụt dinh dưỡng.
-
Giảm stress và nghỉ ngơi đầy đủ, vì yếu tố tâm lý có thể ảnh hưởng đến sự xuất hiện của viêm lưỡi bản đồ.
5. Khi nào cần đi khám?
Dù viêm lưỡi bản đồ thường không nguy hiểm, bạn nên đi khám nếu có các dấu hiệu sau:
-
Tổn thương trên lưỡi kéo dài hơn 2–3 tuần mà không thuyên giảm.
-
Có cảm giác đau, rát nghiêm trọng ảnh hưởng đến việc ăn uống hoặc nói chuyện.
-
Có thêm các triệu chứng toàn thân như sốt, sút cân, nổi hạch, loét miệng kéo dài.
-
Các mảng trên lưỡi có hình dạng bất thường, không đối xứng, loét sâu hoặc kèm chảy máu (để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng khác như ung thư lưỡi).
