Đã Xem: 9

Viêm mũi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

 1. Phân loại chi tiết viêm mũi

Ngoài chia thành viêm mũi dị ứng và không dị ứng, còn có nhiều thể viêm mũi khác:

1. Viêm mũi dị ứng (Allergic Rhinitis)

• Theo mùa: Gây ra bởi phấn hoa, cỏ... thường xuất hiện vào xuân – hè – thu.

• Quanh năm: Do mạt bụi nhà, lông vật nuôi, nấm mốc… xuất hiện liên tục quanh năm.

• Thường kèm theo hen phế quản, chàm da hoặc viêm kết mạc dị ứng.

2. Viêm mũi vận mạch (Vasomotor Rhinitis)

• Không liên quan đến dị ứng hay nhiễm trùng.

• Do rối loạn thần kinh thực vật khiến mạch máu mũi co giãn bất thường.

• Bị kích thích bởi: mùi mạnh, thời tiết lạnh, căng thẳng, đồ ăn cay/nóng, rượu bia…

3. Viêm mũi do thuốc

• Do lạm dụng thuốc xịt mũi co mạch kéo dài (xylometazoline, oxymetazoline...).

• Gây hiện tượng "nghẹt mũi hồi ứng" — càng xịt càng nghẹt.

4. Viêm mũi do nội tiết

• Gặp trong thai kỳ, tuổi dậy thì, mãn kinh, bệnh lý tuyến giáp.

• Do thay đổi nội tiết tố ảnh hưởng đến mạch máu mũi.

5. Viêm mũi do nghề nghiệp

• Tiếp xúc lâu dài với hóa chất, bụi, khói, chất dễ bay hơi…

• Hay gặp ở công nhân nhà máy, thợ sơn, công nhân xử lý gỗ...

---

 2. Các biến chứng của viêm mũi không điều trị

Nếu không điều trị dứt điểm hoặc để kéo dài, viêm mũi có thể gây ra:

• Viêm xoang: Dịch nhầy ứ đọng → nhiễm trùng xoang trán, hàm, sàng…

• Viêm tai giữa: Tắc vòi nhĩ → dịch tràn vào tai.

• Ngáy, ngưng thở khi ngủ: Do nghẹt mũi mạn tính.

• Rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi kéo dài.

• Ảnh hưởng học tập và công việc, nhất là với trẻ nhỏ (gây mất tập trung).

• Giảm hoặc mất khứu giác lâu dài nếu tổn thương tế bào niêm mạc.

---

 3. Cơ chế viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với chất bình thường trong môi trường. Khi hít phải dị nguyên:

1. Cơ thể nhận diện sai dị nguyên là mối đe dọa.

2. Giải phóng histamin và các hóa chất trung gian gây viêm.

3. Histamin làm:

   • Mạch máu giãn → nghẹt mũi.

   • Tuyến nhầy tăng tiết → chảy nước mũi.

   • Kích thích đầu dây thần kinh → ngứa, hắt hơi.

Phản ứng này có thể lặp lại mỗi lần tiếp xúc, tạo thành viêm mũi dị ứng mạn tính nếu không kiểm soát được dị nguyên.

---

 4. Chi tiết về thuốc điều trị viêm mũi

Kháng histamin thế hệ 2 (ít buồn ngủ)

• Loratadine, desloratadine, fexofenadine, cetirizine…

• Dùng đường uống hoặc xịt mũi.

• Tác dụng sau 30–60 phút, kéo dài 12–24h.

Corticoid xịt mũi (kháng viêm mạnh)

• Fluticasone (Flixonase, Avamys), Mometasone (Nasonex)

• Hiệu quả rõ sau vài ngày – 2 tuần.

• An toàn nếu dùng đúng liều, không gây biến chứng toàn thân như corticoid uống.

Thuốc co mạch (không nên lạm dụng)

• Oxymetazoline, xylometazoline.

• Dùng tối đa 5 ngày, vì nguy cơ viêm mũi hồi ứng, teo niêm mạc mũi.

Thuốc ức chế leukotriene (Montelukast)

• Dùng cho bệnh nhân vừa bị viêm mũi dị ứng, vừa bị hen suyễn.

Liệu pháp miễn dịch (giải mẫn cảm)

• Dùng cho người dị ứng nặng, không đáp ứng với thuốc.

• Có thể tiêm dưới da hoặc ngậm dưới lưỡi.

• Hiệu quả kéo dài nhiều năm, giảm phụ thuộc thuốc.

---

 5. Các mẹo hỗ trợ điều trị tại nhà

• Rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý 0.9% (sáng và tối).

• Xông mũi – xông hơi bằng lá bạc hà, gừng, sả (giúp thông thoáng mũi).

• Giữ ấm vùng mũi – họng, đặc biệt vào buổi sáng, tối và khi trời lạnh.

• Uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, hạn chế thực phẩm gây tăng tiết nhầy như sữa, đồ chiên rán.

• Tránh tiếp xúc với khói thuốc, nước hoa, chất tẩy rửa mạnh.

• Giặt giũ chăn ga gối thường xuyên, hút bụi định kỳ để hạn chế mạt bụi.

---

6. Khi nào cần gặp bác sĩ chuyên khoa?

• Viêm mũi kéo dài trên 2 tuần không cải thiện với thuốc.

• Có biểu hiện nặng như: sốt, chảy dịch mũi đặc vàng/xanh, đau vùng xoang.

• Dùng thuốc nhưng bị tác dụng phụ (buồn ngủ, tăng huyết áp…).

• Trẻ em bị viêm mũi tái phát → cần khám tầm soát viêm VA, viêm tai giữa, hen tiềm ẩn.

---

 7. Viêm mũi ở trẻ em – cần lưu ý gì?

• Trẻ dễ bị viêm mũi dị ứng do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

• Dấu hiệu: ngứa mũi, dụi mũi liên tục, hắt hơi từng tràng, nghẹt mũi về đêm.

• Hạn chế dùng thuốc co mạch, cần dùng thuốc an toàn cho trẻ (tham khảo bác sĩ nhi).

• Nếu không điều trị kịp thời có thể gây chậm nói, viêm tai, rối loạn giấc ngủ.