Rotavirus là gì?

Rotavirus thuộc họ Reoviridae, nhóm virus có lõi là RNA đôi. Virus này có nhiều chủng, nhưng chủ yếu có 5 nhóm A, B, C, D, E, trong đó nhóm A là phổ biến và gây bệnh chủ yếu ở trẻ em.
Rotavirus có khả năng sinh sôi mạnh mẽ trong ruột non, gây tổn thương niêm mạc ruột và dẫn đến giảm khả năng hấp thụ nước, muối và chất dinh dưỡng, gây tiêu chảy nghiêm trọng.

Lây qua đường phân-miệng: Rotavirus lây qua phân của người bị nhiễm bệnh. Đặc biệt, trẻ em dễ bị nhiễm do thường xuyên tiếp xúc với bề mặt, đồ chơi, hoặc đồ vật có chứa virus.
Các đợt bùng phát thường xảy ra ở những nơi đông người như nhà trẻ, trường học, bệnh viện, nơi chăm sóc trẻ em, đặc biệt trong mùa lạnh (mùa đông).
Thời gian lây nhiễm của rotavirus là rất dài, thậm chí có thể lây lan trong vòng 8 ngày sau khi nhiễm bệnh, kể cả khi không có triệu chứng rõ ràng.

Tiêu chảy: Đây là triệu chứng chính và có thể kéo dài từ 3 đến 8 ngày. Phân của trẻ bị nhiễm rotavirus thường lỏng, nhiều nước và có thể có mùi hôi rất đặc trưng.
Nôn mửa: Thường xảy ra trong 24 giờ đầu sau khi nhiễm virus.
Sốt và đau bụng: Sốt nhẹ, đau bụng có thể xuất hiện và kéo dài.
Mất nước: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của nhiễm rotavirus, có thể dẫn đến tình trạng mất nước nặng, khiến trẻ lơ mơ, miệng khô, ít hoặc không đi tiểu, mắt trũng, và có thể dẫn đến tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Hầu hết trẻ em sẽ hồi phục sau khi bị nhiễm rotavirus mà không gặp phải biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc những người có hệ miễn dịch yếu, bệnh có thể diễn biến nặng, dẫn đến mất nước nghiêm trọng và cần phải nhập viện để điều trị.
Mất nước là nguyên nhân chính gây ra các trường hợp phải nhập viện. Các dấu hiệu của mất nước bao gồm ít đi tiểu, môi khô, mắt trũng và không khóc ra nước mắt.

Vaccine rotavirus là phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Vaccine giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh nghiêm trọng, nhập viện và tử vong do rotavirus.
Các loại vaccine rotavirus phổ biến hiện nay bao gồm:
- Rotarix: Vaccine 2 liều, liều đầu tiên được tiêm khi trẻ được 2 tháng tuổi và liều thứ hai khi trẻ được 4 tháng tuổi.
- RotaTeq: Vaccine 3 liều, tiêm ở độ tuổi 2, 4 và 6 tháng.
Tiêm vaccine rotavirus đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm số ca mắc bệnh tiêu chảy nặng và giảm tỷ lệ nhập viện ở trẻ em.
Vaccine này an toàn và hiệu quả cao, nhưng vẫn có một tỷ lệ rất nhỏ trẻ em có thể gặp phải tác dụng phụ nhẹ như sốt hoặc tiêu chảy nhẹ sau khi tiêm.

Vệ sinh tay: Rửa tay đúng cách và thường xuyên là biện pháp hiệu quả nhất để giảm lây nhiễm rotavirus.
Khử trùng các bề mặt: Đặc biệt là những bề mặt mà trẻ em thường xuyên tiếp xúc (chẳng hạn như đồ chơi, bàn ghế, tay nắm cửa, vv).
Phòng bệnh cho trẻ em: Tiêm vaccine đầy đủ là biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Ngoài ra, đảm bảo cho trẻ ăn uống đầy đủ, vệ sinh sạch sẽ trong môi trường sống cũng rất quan trọng.

Trước khi có vaccine, rotavirus là nguyên nhân chính gây ra hơn 450.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nhờ có các chiến dịch tiêm vaccine, tỷ lệ tử vong do rotavirus đã giảm mạnh, đặc biệt ở các quốc gia phát triển.
Sự thay đổi trong phòng ngừa: Ở các nước phát triển, tỷ lệ mắc và tử vong do rotavirus đã giảm đáng kể sau khi vaccine được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia. Tuy nhiên, ở các nước đang phát triển, rotavirus vẫn là nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ em, do thiếu các chương trình tiêm chủng rộng rãi và điều kiện vệ sinh kém.

Bù nước và điện giải là trọng tâm trong điều trị rotavirus. Dung dịch bù nước qua đường uống (ORS) là phương pháp hiệu quả để thay thế các chất lỏng và muối bị mất do tiêu chảy và nôn mửa.
Trong các trường hợp mất nước nghiêm trọng, trẻ em có thể cần phải nhập viện để truyền dịch qua đường tĩnh mạch.
Điều trị chủ yếu là hỗ trợ, vì không có thuốc kháng virus đặc hiệu cho rotavirus.