Chăm sóc sức khỏe ban đầu nhấn mạnh đến vấn đề sức khỏe thiết yếu, tăng cường sức khỏe, phòng bệnh, chữa bệnh và phục hồi sức khỏe cho mỗi cá nhân trong cộng đồng. Trong đó, sức khỏe người dân cần được quan tâm để có thể đạt được mức tốt nhất.
Tuy nhiên, người dân chỉ quan tâm chăm sóc sức khỏe một khi sức khỏe bị đe dọa. Nói cách khác, chỉ khi nào đã mắc bệnh thì người dân mới đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị. Tuy nhiên, nếu chúng ta quan tâm phòng ngừa bệnh tật, mức độ ảnh hưởng của bệnh sẽ được giảm thiểu, chi phí chăm sóc sẽ ít tốn kém hơn. Ngay trong đội ngũ các cán bộ y tế, quan điểm về dự phòng vẫn chưa được đánh giá đúng mức. Vai trò của điều trị được đưa lên quá cao mặc dù hiệu quả mang lại chưa được như mong đợi.
Các chương trình tiêm chủng mở rộng đã phát huy nhiều kết quả: loại bỏ bệnh thủy đậu – bệnh sốt bại liệt, khống chế các bệnh sốt xuất huyết, bạch hầu, ho gà, uốn ván…giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong trẻ em do các bệnh như ho gà và bạch hầu đã giảm nhiều nhờ nỗ lực toàn cầu về tiêm chủng.
Theo báo cáo của tổ chức y tế thế giới, người dân ngày nay sống tốt hơn, khỏe hơn và thọ hơn so với cách đây 30 năm. Nếu như tỷ lệ tỷ vong trẻ em hiện nay giống như chỉ số của năm 1978, chỉ riêng năm 2006, có thể đã có 16,2 triệu trẻ tử vong do tất cả các nguyên nhân, trong khi số tử vong thực tế là 9,5 triệu trẻ. Vậy, đã có 6,7 triệu trẻ được cứu sống trong năm 2006, tương đương với 18329 trẻ được cứu sống mỗi ngày. Kết quả này có được là nhờ những cải thiện về các thuốc thiết yếu, cung cấp nước sạch, vệ sinh và chăm sóc tiền sản. Điều này có thể thấy được sự phòng ngừa trước khi bệnh xảy ra giúp mang lại nhiều kết quả hơn là giải quyết hậu quả một khi dịch bệnh đã diễn ra.
Cũng như các nước phát triển, mô hình dịch tễ học của Việt Nam đang tiến dần từ mô hình bệnh cấp tính sang mô hình của các bệnh mạn tính, sự thay đổi cấu trúc dân số với sự già hóa làm cấu trúc bệnh tật có nhiều thay đổi. Tương tự đối với dự phòng, từ xu hướng dự phòng các bệnh gây nhiễm, xu hướng mới hiện nay đang tiến dần đến việc dự phòng các yếu tố nguy cơ cao huyết áp, loãng xương, rối loạn chuyển hóa của những bệnh mãn tính. Các bệnh mãn tính này sẽ là gánh nặng cho hệ thống y tế trong những năm sắp tới. Vai trò của dự phòng càng nên được phát huy ngay trong thời điểm hiện nay, góp phần cải thiện tình hình sức khỏe người dân trong tương lai.
Như vậy, để có sức khỏe tốt, mỗi người dân chúng ta cần có ý thức phòng ngừa bệnh tật ngay từ trong thói quen ăn uống, tập thể dục hàng ngày và quản lý được stress. Câu châm ngôn cần nhớ để có sức khỏe tốt, phòng ngừa bệnh tật là: “Ăn lành, ngủ đủ, tập đều và sống vui”
Ăn lành: ưu tiên các loại rau, trái cây, củ, các loại hạt, lựa chọn thực phẩm sạch, an toàn… đặc biệt là nên hạn chế muối trong khẩu phần ăn, không nên hút thuốc là và uống bia rượu quá nhiều.
Ngủ đủ: Giấc ngủ giúp lấy lại cân bằng và hồi phục sức khỏe sau 1 ngày làm việc mệt nhọc.
Tập đều: tập thể dục giúp đốt cháy năng lượng dư thừa, tăng sự dẻo dai và tốt cho tim mạch. Nên tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Loại hình tập thể dục nên phù hợp với từng người, từng lứa tuổi khác nhau.
Sống vui: tinh thần thoải mái, lạc quan yêu đời giúp cơ thể tạo ra nhiều hormon có lợi cho tim mạch, trí não, tốt cho sức khỏe.
Ngoài ra, một cách phòng bệnh hiệu quả là tiêm ngừa vaccin, hiện nay có rất nhiều loại vaccin giúp phòng ngừa bệnh tật rất hiệu quả và cải thiện đáng kể tỷ lệ mắc bệnh cũng như tỷ lệ tử vong do bệnh gây ra. Ví dụ như vaccin ngừa viêm gan B giúp phòng ngừa ung thư gan, vaccin phòng ngừa ung thư cổ tử cung, vaccin cúm, các vaccin trong chương trình tiêm chủng mở rộng…
Một vấn đề quan trọng nữa giúp phát hiện bệnh sớm là khám sức khỏe định kỳ, mỗi người cần khám sức khỏe định kỳ mỗi năm 1-2 lần, công việc này được bác sĩ gia đình thực hiện là tốt nhất vì bác sĩ gia đình là người tiếp cận ban đầu trong chính hoàn cảnh sống của bạn, người tạo được mối quan hệ tin cậy giữa bệnh nhân và bác sĩ, bạn có thể chia sẻ nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe của bản thân, họ là người nắm rõ tiền căn bệnh tật trong gia đình bạn, từ đó họ có thể tư vấn phòng bệnh và chỉ định cận lâm sàng phù hợp nhất để tầm soát phát hiện bệnh tật cho bạn và cả gia đình bạn.
