Bệnh chốc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đã Xem: 66

Bệnh chốc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH CHỐC

Bệnh chốc (impetigo) là một nhiễm trùng da nông, chủ yếu do vi khuẩn gây ra:

Vi khuẩn gây bệnh phổ biến:

Staphylococcus aureus: gây bệnh chốc bọng nước.
Streptococcus pyogenes: thường gây chốc không bọng nước.
Staphylococcus aureus kháng Methicillin (MRSA): gây bệnh chốc khó điều trị hơn, xuất hiện ngày càng nhiều.

Các yếu tố nguy cơ:

Trẻ em (đặc biệt từ 2–6 tuổi).
Môi trường đông người (trường học, nhà trẻ, doanh trại...).
Da có vết thương hở, côn trùng cắn, trầy xước.
Bệnh da sẵn có: chàm, viêm da cơ địa, thủy đậu.
Vệ sinh kém, sống ở nơi nóng ẩm, khí hậu ô nhiễm.
Dùng chung đồ cá nhân với người nhiễm bệnh.

2. PHÂN LOẠI VÀ TRIỆU CHỨNG CỤ THỂ

A. Chốc không bọng nước (Non-bullous impetigo – phổ biến nhất)

Bắt đầu bằng nốt mụn nhỏ màu đỏ.
Nhanh chóng vỡ ra, rỉ dịch, đóng thành vảy màu vàng mật ong đặc trưng.
Vùng xung quanh đỏ nhẹ, có thể ngứa.
Thường khu trú ở mặt (quanh miệng, mũi), tay, chân.

B. Chốc bọng nước (Bullous impetigo)

Gây ra bởi tụ cầu sản xuất nội độc tố gây bong da.
Xuất hiện mụn nước lớn, mỏng, chứa dịch trong → vàng → vỡ nhanh.
Ít đỏ, không đau, không ngứa nhiều.
Vị trí thường gặp: bụng, thân mình, mông, đùi.
Phổ biến ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.

C. Chốc loét (Ecthyma) – dạng nặng hơn

Vi khuẩn xâm nhập sâu → gây loét nông ở lớp trung bì.
Biểu hiện: mụn mủ, vỡ ra để lại loét sâu, có vảy dày, sẫm màu.
Có thể để lại sẹo sau lành.
Thường xảy ra ở cẳng chân, đùi, đặc biệt người lớn hoặc người suy giảm miễn dịch.

3. BIẾN CHỨNG CÓ THỂ GẶP

Nếu không điều trị đúng cách, chốc có thể gây ra:

Viêm mô tế bào (nhiễm trùng da sâu hơn).
Viêm hạch bạch huyết.
Viêm cầu thận cấp sau liên cầu (biến chứng nghiêm trọng nhưng hiếm).
Nhiễm trùng huyết (nặng, thường gặp ở người miễn dịch yếu).
Lây lan trong cộng đồng (đặc biệt là trẻ ở trường học).

4. ĐIỀU TRỊ BỆNH CHỐC

A. Nguyên tắc điều trị:

Làm sạch tổn thương, loại bỏ vi khuẩn.
Dùng thuốc đúng kháng sinh, đúng thời gian.
Tránh lây lan, chăm sóc tốt để tránh biến chứng.

B. Điều trị tại chỗ (với trường hợp nhẹ, khu trú):

Làm sạch vùng da tổn thương:
- Dùng xà phòng sát khuẩn nhẹ hoặc nước muối sinh lý 0.9%.
- Ngâm vùng tổn thương (nếu cần) bằng dung dịch sát khuẩn như Betadine pha loãng, chlorhexidine, hoặc dung dịch tím Gentian 1%.
Bôi kháng sinh tại chỗ:
- Mupirocin (Bactroban) – hiệu quả cao, ít kháng thuốc.
- Fusidic acid (Fucidin) – kháng khuẩn phổ rộng.
- Retapamulin – dùng được cho trẻ nhỏ >9 tháng tuổi.
- Bôi 2–3 lần/ngày, ít nhất 5–7 ngày, kể cả khi thấy đỡ.

C. Điều trị toàn thân (khi cần):

Áp dụng khi:

Chốc lan rộng, nhiều vị trí.
Có triệu chứng toàn thân: sốt, sưng hạch.
Tổn thương sâu hoặc loét.
Không đáp ứng điều trị tại chỗ.

Kháng sinh đường uống phổ biến:

Cephalexin (nhóm cephalosporin thế hệ 1).
Amoxicillin + clavulanic acid.
Clindamycin hoặc Trimethoprim/sulfamethoxazole (nếu nghi MRSA).
Liệu trình thường kéo dài 7–10 ngày.

5. CHĂM SÓC VÀ PHÒNG NGỪA LÂY NHIỄM

Tại nhà:

Rửa tay sạch thường xuyên.
Không gãi, chạm tay lên tổn thương.
Cắt móng tay ngắn cho trẻ, tránh gây trầy xước thêm.
Giặt riêng quần áo, khăn tắm của người bệnh.
Hạn chế cho trẻ đi học đến khi khỏi hoặc sau 48h dùng kháng sinh.

Phòng ngừa tái phát:

Điều trị triệt để các bệnh da liễu kèm theo (ví dụ chàm, viêm da cơ địa).
Sát khuẩn vùng da thường xuyên bị tái phát (mũi, tay...).
Với trường hợp bị tụ cầu tái đi tái lại, bác sĩ có thể chỉ định diệt tụ cầu ở mũi bằng Mupirocin mũi.

6. KHI NÀO CẦN ĐẾN BÁC SĨ?

Tổn thương lan rộng nhanh, kèm sốt, mệt mỏi.
Có dấu hiệu viêm đỏ lan, sưng đau nhiều → nghi ngờ viêm mô tế bào.
Trẻ dưới 2 tháng tuổi bị chốc bọng nước.
Sau 5–7 ngày điều trị tại chỗ không cải thiện.
Xuất hiện phù, tiểu đỏ, đau lưng → nghi viêm cầu thận cấp (biến chứng).

Bệnh chốc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh chốc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh chốc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH CHỐC

Bệnh chốc (impetigo) là một nhiễm trùng da nông, chủ yếu do vi khuẩn gây ra:

Vi khuẩn gây bệnh phổ biến:

Staphylococcus aureus: gây bệnh chốc bọng nước.

Streptococcus pyogenes: thường gây chốc không bọng nước.

Staphylococcus aureus kháng Methicillin (MRSA): gây bệnh chốc khó điều trị hơn, xuất hiện ngày càng nhiều.

Các yếu tố nguy cơ:

Trẻ em (đặc biệt từ 2–6 tuổi).

Môi trường đông người (trường học, nhà trẻ, doanh trại...).

Da có vết thương hở, côn trùng cắn, trầy xước.

Bệnh da sẵn có: chàm, viêm da cơ địa, thủy đậu.

Vệ sinh kém, sống ở nơi nóng ẩm, khí hậu ô nhiễm.

Dùng chung đồ cá nhân với người nhiễm bệnh.

2. PHÂN LOẠI VÀ TRIỆU CHỨNG CỤ THỂ

A. Chốc không bọng nước (Non-bullous impetigo – phổ biến nhất)

Bắt đầu bằng nốt mụn nhỏ màu đỏ.

Nhanh chóng vỡ ra, rỉ dịch, đóng thành vảy màu vàng mật ong đặc trưng.

Vùng xung quanh đỏ nhẹ, có thể ngứa.

Thường khu trú ở mặt (quanh miệng, mũi), tay, chân.

B. Chốc bọng nước (Bullous impetigo)

Gây ra bởi tụ cầu sản xuất nội độc tố gây bong da.

Xuất hiện mụn nước lớn, mỏng, chứa dịch trong → vàng → vỡ nhanh.

Ít đỏ, không đau, không ngứa nhiều.

Vị trí thường gặp: bụng, thân mình, mông, đùi.

Phổ biến ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.

C. Chốc loét (Ecthyma) – dạng nặng hơn

Vi khuẩn xâm nhập sâu → gây loét nông ở lớp trung bì.

Biểu hiện: mụn mủ, vỡ ra để lại loét sâu, có vảy dày, sẫm màu.

Có thể để lại sẹo sau lành.

Thường xảy ra ở cẳng chân, đùi, đặc biệt người lớn hoặc người suy giảm miễn dịch.

3. BIẾN CHỨNG CÓ THỂ GẶP

Nếu không điều trị đúng cách, chốc có thể gây ra:

Viêm mô tế bào (nhiễm trùng da sâu hơn).

Viêm hạch bạch huyết.

Viêm cầu thận cấp sau liên cầu (biến chứng nghiêm trọng nhưng hiếm).

Nhiễm trùng huyết (nặng, thường gặp ở người miễn dịch yếu).

Lây lan trong cộng đồng (đặc biệt là trẻ ở trường học).

4. ĐIỀU TRỊ BỆNH CHỐC

A. Nguyên tắc điều trị:

Làm sạch tổn thương, loại bỏ vi khuẩn.

Dùng thuốc đúng kháng sinh, đúng thời gian.

Tránh lây lan, chăm sóc tốt để tránh biến chứng.

B. Điều trị tại chỗ (với trường hợp nhẹ, khu trú):

Làm sạch vùng da tổn thương:

Dùng xà phòng sát khuẩn nhẹ hoặc nước muối sinh lý 0.9%.

Ngâm vùng tổn thương (nếu cần) bằng dung dịch sát khuẩn như Betadine pha loãng, chlorhexidine, hoặc dung dịch tím Gentian 1%.

Bôi kháng sinh tại chỗ:

Mupirocin (Bactroban) – hiệu quả cao, ít kháng thuốc.

Fusidic acid (Fucidin) – kháng khuẩn phổ rộng.

Retapamulin – dùng được cho trẻ nhỏ >9 tháng tuổi.

Bôi 2–3 lần/ngày, ít nhất 5–7 ngày, kể cả khi thấy đỡ.

C. Điều trị toàn thân (khi cần):

Áp dụng khi:

Chốc lan rộng, nhiều vị trí.

Có triệu chứng toàn thân: sốt, sưng hạch.

Tổn thương sâu hoặc loét.

Không đáp ứng điều trị tại chỗ.

Kháng sinh đường uống phổ biến:

Cephalexin (nhóm cephalosporin thế hệ 1).

Amoxicillin + clavulanic acid.

Clindamycin hoặc Trimethoprim/sulfamethoxazole (nếu nghi MRSA).

Liệu trình thường kéo dài 7–10 ngày.

5. CHĂM SÓC VÀ PHÒNG NGỪA LÂY NHIỄM

Tại nhà:

Rửa tay sạch thường xuyên.

Không gãi, chạm tay lên tổn thương.

Cắt móng tay ngắn cho trẻ, tránh gây trầy xước thêm.

Giặt riêng quần áo, khăn tắm của người bệnh.

Hạn chế cho trẻ đi học đến khi khỏi hoặc sau 48h dùng kháng sinh.

Phòng ngừa tái phát:

Điều trị triệt để các bệnh da liễu kèm theo (ví dụ chàm, viêm da cơ địa).

Sát khuẩn vùng da thường xuyên bị tái phát (mũi, tay...).

Với trường hợp bị tụ cầu tái đi tái lại, bác sĩ có thể chỉ định diệt tụ cầu ở mũi bằng Mupirocin mũi.

6. KHI NÀO CẦN ĐẾN BÁC SĨ?

Tổn thương lan rộng nhanh, kèm sốt, mệt mỏi.

Có dấu hiệu viêm đỏ lan, sưng đau nhiều → nghi ngờ viêm mô tế bào.

Trẻ dưới 2 tháng tuổi bị chốc bọng nước.